ҚР Президентінің сөйлеген сөзінің толық мәтіні

Құрметті қазақстандықтар!

Тәуелсіздік жылдары біз үлкен жұмыс атқардық.

Экономикасы қарқынды дамып келе жатқан заманауи прогрессивті мемлекет құра отырып, біз бейбітшілік пен қоғамдық келісімді қамтамасыз еттік.

Сапалы және тарихи маңызы бар құрылымдық, конституциялық және саяси реформалар жүргізді.

Қазақстанның халықаралық беделін арттыруға және оның аймақтағы геосаяси рөлін күшейтуге қол жеткізді.

Біз өзімізді өңірлік және жаһандық мәселелерді шешуде жауапты әрі сұранысқа ие халықаралық әріптес ретінде таныттық.

Қазақстан ТМД және Орталық Азия елдері арасында"ЭКСПО-2017" халықаралық көрмесін өткізу үшін әлемдік қоғамдастық таңдаған алғашқы мемлекет болды.

Біз Еуразиялық аймақтың қаржылық, іскерлік, инновациялық және мәдени орталығына айналған жаңа Астана – Астананы салдық.

Ел халқының саны 18 миллионнан асты, өмір сүру ұзақтығы 72,5 жасқа жетті.

Біз берік экономикалық негіз қалыптастырдық.

Соңғы 20 жылда елге 300 миллиард АҚШ доллары көлемінде тікелей шетелдік инвестициялар тартылды.

Экономиканың өркендеуінің негізін құрайтын шағын және орта бизнес дамуда. Дүниежүзілік банктің Бизнесті жүргізу рейтингінде Қазақстан 190 елдің ішінде 36-шы орынға көтерілді.

Біз әрқашан сыртқы сын-қатерлерге дер кезінде жауап беріп, оларға дайын болдық.

Осыған байланысты мен елді жаңғырту жөніндегі қажетті бағдарламалық бастамаларды ұсындым. Оларды іске асыру табысты дамудың негізгі факторы болды.

Біздің стратегиялық мақсатымыз-2050 жылға қарай әлемнің дамыған 30 елінің қатарына кіру.

2014 жылы біз еліміздің инфрақұрылымын жаңғыртуға бағытталған "Нұрлы жол" кешенді бағдарламасын іске асыруды бастадық.

Үш жыл бұрын "100 нақты қадам"Ұлт жоспары жарияланды.

Содан кейін біз Елді үшінші жаңғыртуға кірістік. Оның басты міндеті-Қазақстанның жаһандық бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз ететін экономикалық өсудің жаңа моделін қалыптастыру.

Біздің еліміздің тұрақты дамуы өмір сүру деңгейін одан әрі арттыруға үлкен үміт ұялатады.

Біз жаңа міндеттерді шешуге дайынбыз.

Құрметті отандастар!

Соңғы уақытта әлемдік саяси және экономикалық трансформация процестері күшейе түсуде.

Әлем тез өзгеріп жатыр.

Жаһандық қауіпсіздік жүйесі мен халықаралық сауда ережелері бұзылып отыр.

Жаңа технологиялар, роботтау және автоматтандыру еңбек ресурстары мен адами капиталдың сапасына қойылатын талаптарды қиындатады.

Қаржы жүйелерінің мүлдем жаңа архитектурасы құрылуда. Бұл ретте қор нарығы кезекті қаржы дағдарысын тудыруы мүмкін жаңа "сабын көпіршігін" үрлейді.

Бүгінгі таңда жаһандық және жергілікті мәселелер тоғысуда. Бұл жағдайда басты байлық – адамның дамуы мемлекеттің сын-қатерлерге жауап және табыстылығының кепілі болады.

Үкімет, мемлекеттік органның, мемлекеттік компанияның әрбір басшысы жұмыстың тәсілдерін өзгертуі керек. Қазақстандықтардың әл-ауқатының өсуі басты басымдық болуы тиіс.

Дәл осы параметр бойынша Мен енді жеке тиімділікті және атқарып отырған лауазымдарға сәйкестігін бағалайтын боламын.

* * *

Қазақстандықтардың әл-ауқаты бірінші кезекте табыс пен өмір сапасының тұрақты өсуіне байланысты.

I. халық табысының өсуі

Табыс өсуде, адам еңбекқор, өз ісінің маманы, лайықты жалақы алады немесе өз ісін ашуға және дамытуға мүмкіндігі бар.

Бірлескен күш-жігермен ғана Біз Жалпыға Ортақ Еңбек қоғамын құра аламыз.

Біріншіден, Үкіметке 2019 жылғы 1 қаңтардан бастап ең төменгі жалақыны 1,5 есе – 28-ден 42 мың теңгеге дейін арттыруды тапсырамын.

Бұл әр түрлі меншік нысанындағы кәсіпорындарда барлық салаларда жұмыс істейтін 1 миллион 300 мың адамға тікелей қатысты болады.

Арттыру бюджеттік ұйымдардың 275 мың қызметкерін қамтып, жалақы орта есеппен 35% - ға өседі.

Бұл мақсаттарға 2019-2021 жылдарға арналған республикалық бюджеттен жыл сайын 96 миллиард теңге бөлу қажет.

Енді ең төменгі жалақы ең төменгі күнкөріс деңгейіне байланысты болмайды. Ең төменгі жалақының жаңа мөлшері бүкіл экономика ауқымында еңбекақы төлеудің өсуінің катализаторы болады.

Бұл бастаманы жалақысы төмен жұмысшылардың жалақысын көтеру бөлігінде ірі компаниялар қолдайды деп үміттенемін.

Екіншіден, бизнес өсуінің тұрақты көздерін қалыптастыру, жеке инвестицияларды ынталандыру және нарық еркіндігіне ықпал ету қажет.

Дәл осы бизнес жаңа жұмыс орындарын құрып, қазақстандықтардың басым бөлігін табыстармен қамтамасыз етеді.

БІРІНШІ.... 2010 жылы біз "Бизнестің жол картасы-2020"бағдарламасын іске қостық.

Менің өңірлерге сапарым шеңберінде мен оның тиімділігіне көз жеткіздім.

Бағдарламаның қолданылуы 2025 жылға дейін ұзартылуы керек.

Оны іске асыруға жыл сайын қосымша кемінде 30 миллиард теңге қарастыру қажет.

Бұл 3 жыл ішінде кемінде 22 мың жаңа жұмыс орнын ашуға мүмкіндік береді, 224 миллиард теңге салық түсуін және 3 триллион теңгенің өнім өндірісін қамтамасыз етеді.

Екінші. Экономикадағы бәсекелестікті дамыту және ТКШ мен табиғи монополиялардың қызметтеріне тарифтерде тәртіп орнату жөнінде шешуші шаралар қабылдау қажет.

Коммуналдық қызметтер және табиғи монополияларды реттеу саласында тұтынушылардан жиналған қаражаттың тариф қалыптасуы мен жұмсалуы әлі күнге дейін айқын емес.

Монополистердің инвестициялық міндеттемелеріне тиімді мониторинг және бақылау жоқ.

Үкімет үш ай мерзімде осы мәселені қарап, бәсекелестікті қорғау жөніндегі функцияларды едәуір күшейте отырып, монополияға қарсы ведомствоның жұмысын реформалауы керек.

Бұл маңызды, өйткені бизнес үшін шығындардың өсуіне, адамдардың нақты табысының төмендеуіне әкеледі.

Үшінші. Бизнесті заңсыз әкімшілік қысымнан және қылмыстық қудалау қаупінен қорғауды арттыру қажет.

2019 жылдың 1 қаңтарынан бастап айыппұлдарды ұлғайта отырып, салықтық бұзушылықтар бойынша қылмыстық жауапкершілікті қолдану шегін 50 мың АЕК-ке дейін көтеруді тапсырамын.

Сондай-ақ экономикалық тергеу қызметін оның функцияларын қаржы мониторингі комитетіне бере отырып, қайта ұйымдастыру керек, оның негізгі міндеті көлеңкелі экономикамен күрес болуы тиіс.

Біз "қолма-қол ақшасыз экономикаға"ұмтылуға тиіспіз. Мұнда тек репрессивті емес, сонымен қатар ынталандырушы құралдарға сүйену керек, мысалы, бизнесті қолма-қол ақшасыз есеп айырысуды пайдалануға ынталандыру.

Салық және кедендік ақпарат жүйелерінің интеграциясын аяқтау әкімшілендірудің ашықтығын арттырады.

Үкімет экономикадағы көлеңкелі айналымды кемінде 3 жыл ішінде 40% - ға қысқарту жөнінде пәрменді шаралар қабылдауы қажет.

Бизнес жұмысты таза парақтан бастау үшін 2019 жылдың 1 қаңтарынан бастап салықтың негізгі сомасын төлеген жағдайда өсімпұлдар мен айыппұлдарды есептен шығарып, ШОБ үшін салықтық рақымшылық жүргізуге кірісуді тапсырамын.

Төртінші. Экспортқа бағдарланған Индустрияландыру экономикалық саясаттың орталық элементіне айналуы тиіс.

Үкімет өңдеуші сектордағы экспорттаушыларды қолдауға баса назар аударуы қажет.

Біздің сауда саясатымыз инертті болуы керек.

Біздің тауарларымызды өңірлік және әлемдік нарықтарда тиімді жылжыту мақсатында оған жігерлі сипат беру қажет.

Сонымен қатар, біздің кәсіпорындарға халық тұтынатын тауарлардың кең номенклатурасын игеруге көмектесу, "қарапайым заттардың экономикасын" дамыту қажет.

Бұл тек экспорттық әлеуетті іске асыру үшін ғана емес, ішкі нарықты отандық тауарлармен толықтыру үшін де маңызды.

Үкіметке келесі 3 жыл ішінде өңдеуші өнеркәсіпті және шикізаттық емес экспортты қолдауға қосымша 500 миллиард теңге бағыттауды тапсырамын.

Басым жобаларды қол жетімді Кредиттеу міндетін шешу үшін Ұлттық Банкке кемінде 600 миллиард теңге мөлшерінде ұзақ мерзімді теңгелік өтімділік беруді тапсырамын.

Үкімет Ұлттық банкпен бірлесіп осы қаражаттың мақсатты пайдаланылуын қатаң бақылауды қамтамасыз етуі керек.

Ірі, серпінді жобаларды іске асыру үшін өз қызметін шетелдік инвесторлармен бірлесіп инвестициялау қағидатында жүзеге асыратын шикізаттық емес секторға тікелей инвестициялар қорын құру мәселесін қараған жөн.

Сондай-ақ көлік-логистикалық және басқа да қызмет секторларын дамыту жөніндегі жұмысты күшейту қажет.

Біздің бай табиғи және мәдени әлеуетімізді пайдалану үшін кіру және ішкі туризмді дамытуға ерекше назар аудару қажет. Үкімет қысқа мерзімде салалық мемлекеттік бағдарламаны қабылдауы қажет.

Бесінші. Агроөнеркәсіп кешенінің әлеуетін толық көлемде іске асыру қажет.

Негізгі міндет-2022 жылға қарай еңбек өнімділігін және ауыл шаруашылығының қайта өңделген өнімінің экспортын 2,5 есеге ұлғайту.

Мемлекеттік қолдаудың барлық шараларын елімізге заманауи агротехнологияларды ауқымды тартуға бағыттау қажет.

Біз икемді, ыңғайлы стандарттарды енгізу және ауыл шаруашылығы саласындағы беделді шетелдік мамандарды тарту арқылы саланы басқарудың үздік тәжірибесін пайдалануға тиіспіз.

Ауыл кәсіпкерлерін шаруашылық жүргізудің жаңа дағдыларына жаппай оқыту жүйесін құру қажет.

Үкіметке таяудағы 3 жылда осы мақсаттарға жыл сайын кемінде 100 миллиард теңге қарастыруды тапсырамын.

Алтыншы. Инновациялық және сервистік секторларды дамытуға ерекше назар аудару қажет.

Ең алдымен, баламалы энергетика, жаңа материалдар, биомедицина, үлкен деректер, интернет заттар, жасанды интеллект, блокчейн және т.б. сияқты "болашақ экономикасының" бағыттарын дамытуды қамтамасыз ету қажет.

Еліміздің жаһандық әлемдегі орны мен рөлі болашақта оларға байланысты.

Үкіметке Назарбаев Университетімен бірлесіп, әрбір бағыт бойынша нақты жобаларды айқындай отырып, арнайы бағдарламалар әзірлеуді тапсырамын.

Олардың бірі университет базасында жасанды интеллект технологияларын әзірлеу жөніндегі ғылыми-зерттеу институтын құру болуы мүмкін.